شیر چدنی کشویی

شیر چدنی کشویی چیست؟

شیر چدنی کشویی یکی از شیرهای صنعتی می‌باشد که از لغت انگلیسی Valve در زبان انگلیسی گرفته شده است و ریشه این کلمه به معنی گلوگاه می‌باشد.

این مدل شیرهای چدنی یکی از شیرآلات صنعتی می‌باشد که کاربرد زیادی در صنعت دارند. این شیر بوسیله یک صفحه که بصورت عمودی بالا و پایین می‌رود، جریان سیال را کنترل می‌کند و دهانه را برای این جریان باز یا بسته نگه می‌دارد.

در ساختن این مدل شیرها از مواد مختلفی مثل فولاد، فولاد الیاژی، فولاد ضد زنگ، چدن و برنز می‌توان بکار برد. این شیرها مطابق استاندارد EN1171 ساخته و تولید شده اند. جنس بدنه و درپوش شیر کشویی از جنس چدن است به خاطر همین به آن شیر چدنی می‌گوییم.

شیرهای چدنی معمولا در دو فشار 10 و 16 بار تولید می‌شوند. این‌ شیر در سایزهای متنوع برای کارکردهای مختلف ساخته و تولید می‌شوند مانند شیر کشویی چاقویی و شیر کشویی زبانه فلزی. شیر کشویی چدنی بیشتر از مدل های دیگر برای تاسیسات آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهم است که بدانید جهت جلوگیری از ترشح و نشت لوله‌ها از ابزاری به نام GASKET استفاده می‌شود که نوعی واشر است که در میان لوله‌ها و فلنچ قرار می‌گیرد. از ایرادات این مدل‌ها در مدت زمان باز و بسته شدنشان می‌باشد و همچنین بدلیل فشار بالای نیروی وارده بر شیر، باز و بسته کردن آن دشوار خواهد بود.

شیرهای کشویی موجود در بازار اتیلن از لحاظ کاربری چند نوع دارند مثل :

• شیر کشویی چدنی زبانه برنزی
• شیر صافی چدنی 16 بار
• شیر یکطرفه چدنی 16 بار

شیرهای چدنی کشویی در بازار به دو گروه تقسیم می‌شوند :

1. شیر چدنی کشویی با زبانه فلزی
2. شیر چدنی کشویی با زبانه لاستیکی

این مدل شیرها در حالت‌ها و شرایط  مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلا جهت استفاده برای آب و فاضلاب و مایعات خنثی با ویژگی فشار دیفرانسیل تا 16 بار، حداکثر 5 متر بر ثانیه میزان سرعت جریان آنها، 20- تا 70+ میزان درجه حرارت آن می‌باشد.

همچنین برای انتقال گازها در شرایطی با تحمل دمای بین 20- تا 60+ درجه سانتیگراد، 20 متر در ثانیه حداکثر سرعت جریان گاز و فشار دیفرانسیل آن تا 16 بار می‌باشد.

اگر بخواهیم این مدل شیرها را از نظر ساختار توصیف کنیم از لحاظ سیت(seat) و دیسک(disk)  به چند دسته تقسیم می‌شوند:

• موازی (Parallel Gate Valve)

در این حالت دو دیسک به صورت کاملا موازی نسبت به یکدیگر قرار می‌گیرند. در این مدل دیسک جهت آب‌بندی بهتر، دیسک در پایین ترین حالت خود کمک می‌کند، فشار دیسک به سیت در قسمت خروجی سبب فشرده شدن آن می‌شود.

بنابراین هرچه فشار جریان بیشتر باشد، آب بندی در انتها بهتر می‌شود و از طرفی دیگر هرچه فشار جریان کمتر باشد، در زمان آب بندی دیسک با مشکل روبرو می‌شود.

این را باید یاد آوری کنیم که در نمونه هایی از این نوع شیرهای موازی، دیسک شامل دو صفحه موازی می‌باشد که در میانشان فنری وجود دارد که به حامل وصل می‌شود.

این فنر سبب می‌شود در دماهای بالا و زمانی که اختلاف دما زیاد می‌شود مشکلی برای عملکرد دیسک ایجاد نشود. همچنین مزیت این نوع شیرها با دیسک موازی برای جریان با ذرات معلق از نوع گوه ای برتر می‌باشند.

• شیر چدنی کشویی گوه‌ای (Wedge Gate Valve)

شیر چدنی کشویی مدل گوه‌ای که به اصطلاح به آن “self seating” نیز گفته می‌شود یکی از پر کاربردترین‌ها می‌باشد. در این نوع دیواره دیسک عمود بر مسیر جریان نمی‌باشد و زاویه‌ای عمود بر مسیر جریان بوجود می‌آورد. قسمت پایینی این مدل دیسک‌ها شبیه به گوه می‌باشد و ناصاف است.

میزان سایش و فرسایش میان این دیسک‌ها در این نوع شیرها بسیار کم می‌باشد. در این نوع شیرهای کشویی گوه‌ای برعکس شیرهای چدنی موازی، در فشار پایین و بالای جریان، آب بندی مناسبی وجود دارد.

این نکته مدل نظرتان باید باشد که در این مدل‌ها در زمانی که سیالات با ذرات معلق از مسیر در حال عبور هستند امکان دارد در زمانی که در حال بسته شدن می‌باشد سبب شوند روی دیسک پوشیده شود و از بسته شدن کامل دیسک جلوگیری کنند و باعث شوند آب‌بندی به طور کامل انجام نشود. بنابراین این دسته از شیرهای کشویی گوه ای برای جریاناتی با ذرات معلق مناسب نمی‌باشند.

شیرهای چدنی کشویی گوه ای به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• لبه صلب
• لبه منعطف
• لبه شکاف دار

این شیرها براساس نوع دیسکی که برایشان بکار رفته دسته بندی شده‌اند.

لبه صلب (Solid Wedge)

مدل صلب از پر طرفدارترین نوع شیرهای چدنی گوه‌ای می‌باشد که در عین ساده بودن از نیروی بالایی برخوردار است. این شیرها در هر حالت و موقعیتی توانایی وصل شدن به خط را دارا هستند و مهم آن است که برای مایعات مختلف کاربرد دارد. لبه صلب ساختمانی یک تکه‌ای دارد و برای سیالات تور بلانس بسیار مناسب هستند.

لبه منعطف (Flexible Wedge)

همانطور که می‌دانیم flexible به معنای انعطاف می‌باشد بنابراین در این نوع شیر در مرکز دیسک بصورت صلب است ولی در قسمت‌هایی که خارج‌تر هستند و در تماس با سیت قرار دارند منعطف می‌باشند. این دیسک یک تکه است و در اطرافش فضای توخالی وجود دارد که برای کارکرد بهتر دیسک در زمانی که میان سیت و دیسک زاویه‌ای ایجاد می‌شود مناسب می‌باشد و کاربرد دارد.

لبه شکاف دار (Split Edge)

لبه شکاف دار به لبه دیسک دوبل نیز معروف است. این نوع دیسک آب‌بندی مناسب تری نسبت به دیسک‌های صلب را دارا هستند. این مدل‌ها قابلیت تنظیم خود بخود دارند و خودش را با دو طرف سیت هماهنگ می‌کند.

هنگامی که شیر باز است و دیسک بالا قرار دارد، دو تکه مختلف گوه با استفاده از فنرها به هم نزدیک می‌شوند، در حالیکه شیر بسته می‌باشد دیسک در جهت پایین حرکت می‌کند، بدون اینکه با سیت برخورد کند تا انتها می‌رود، در انتها زمانیکه به آخر می‌رسد سیستم جداکننده دو سمت دیسک عمل می‌کند و باعث فاصله آنها از هم و به سیت متصل می‌شوند. این نوع شیرها قیمت بالایی دارند و کمتر در بازار پیدا می‌شوند.